Έρευνα Καινοτομία Τεχνολογία

Στόχος του Πυλώνα 1 είναι η ενίσχυση και επέκταση της αριστείας της επιστημονικής βάσης της ΕΕ.

Εστιάζει στην έρευνα αιχμής, στην απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων των ερευνητών μέσω δράσεων κινητικότητας και κατάρτισης, καθώς και στην ανάπτυξη και διασύνδεση ερευνητικών υποδομών παγκοσμίου κύρους.

Συνολική χρηματοδότηση: 25 δισεκατομμύρια ευρώ

Ο Πυλώνας 1 περιλαμβάνει τρεις κατηγορίες δράσεων:

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (European Research Council – ERC)

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας έχει ως στόχο την ενίσχυση της έρευνας αιχμής χρηματοδοτώντας κορυφαίους ερευνητές παγκοσμίως σε διάφορα στάδια της σταδιοδρομίας τους, οι οποίοι διεξάγουν την έρευνά τους σε ευρωπαϊκούς οργανισμούς.

Συνολική χρηματοδότηση: 16 δισεκατομμύρια ευρώ

Δράσεις Marie Skłodowska-Curie (Marie Skłodowska-Curie Actions – MSCA)

Οι Δράσεις Marie Skłodowska-Curie παρέχουν υποστήριξη σε νέους αλλά και έμπειρους ερευνητές, προκειμένου να ενισχύσουν την καριέρα και τις δεξιότητές τους μέσω της κατάρτισης ή μέσω της τοποθέτησής τους για κάποιο χρονικό διάστημα σε άλλη χώρα ή στον ιδιωτικό τομέα. Αυτό τους προσφέρει νέες γνώσεις και εμπειρίες, προκειμένου να μπορέσουν να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους.

Οι Δράσεις Marie Skłodowska-Curie αφορούν όλους τους τομείς έρευνας και καινοτομίας, από βασική έρευνα μέχρι την υιοθέτηση των αποτελεσμάτων της έρευνας από την αγορά, καθώς και υπηρεσίες καινοτομίας. Τα πεδία έρευνας και καινοτομίας επιλέγονται από τους αιτούντες (μεμονωμένοι ερευνητές ή/και οργανισμοί) με “bottom-up” προσέγγιση.

Συνολική χρηματοδότηση: 6,6 δισεκατομμύρια ευρώ

Ερευνητικές υποδομές (Research Infrastructures)

Η χρηματοδότηση αυτής της θεματικής περιοχής έχει στόχο την ανάπτυξη και καλύτερη διαχείριση των ερευνητικών υποδομών της Ευρώπης. Η διασύνδεσή τους διευκολύνει την πρόσβαση των ερευνητών προάγοντας την εκπαίδευση,  τη συνεργασία και την ταχύτερη αντιμετώπιση κοινωνικών προκλήσεων. Επιπλέον, στόχος είναι η δημιουργία περιφερειακών συνεργατών μέσω της ενίσχυσης εθνικών υποδομών.

Συνολική χρηματοδότηση: 2,4 δισεκατομμύρια ευρώ

Ο Πυλώνας 2 υποστηρίζει την έρευνα και την καινοτομία για την αντιμετώπιση κοινωνικών προκλήσεων όπως η υγεία, η κλιματική αλλαγή, η απαλλαγή από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, η αειφόρος διαχείριση πόρων, η επισιτιστική ασφάλεια, η βιοοικονομία, καθώς και η έξυπνη και πράσινη κινητικότητα.

Ο συγκεκριμένος πυλώνας προωθεί, μέσω της έρευνας και της καινοτομίας, την αναβάθμιση της ικανότητας των οικονομιών για πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κοινωνιών από φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές, καθώς και την ενίσχυση της συνοχής της Ευρωπαϊκής κοινωνίας. Μέσω του Πυλώνα 2, αναμένεται να ενισχυθεί το τεχνολογικό και βιομηχανικό κεφάλαιο της ΕΕ, επενδύοντας στην επίτευξη της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ σε πρώτες ύλες και κρίσιμες τεχνολογίες.

Θεματικές Ομάδες (Clusters)

Τα 6 Clusters είναι:

1. Υγεία (Health)

Στόχοι του Cluster 1 είναι:

• Η προώθηση και η προστασία της ανθρώπινης ζωής και της ευημερίας
• Η αποτροπή ασθενειών και η μείωση της επιβάρυνσης που δέχονται οι κοινότητες λόγω αυτών
• Η υποστήριξη του μετασχηματισμού των συστημάτων υγείας, έτσι ώστε να να παρέχουν καινοτόμες, βιώσιμες και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας σε όλους
• Η δημιουργία ενός καινοτόμου, βιώσιμου και ανταγωνιστικού, σε παγκόσμιο επίπεδο, ευρωπαϊκού κλάδου υγείας.

Οι δράσεις έρευνας και καινοτομίας στο Cluster 1 συμβάλλουν στην αντιμετώπιση προκλήσεων που σχετίζονται με την υγεία, αλλά και για τη δημιουργία νέας γνώσης και δυνατοτήτων, βελτιώνοντας έτσι την εικόνα μας για την υγεία και τις ασθένειες.

Παράλληλα, οι δράσεις δίνουν έμφαση στην ανάπτυξη καινοτόμων μεθοδολογικών και τεχνολογικών λύσεων για την καλύτερη διαχείριση την υγείας και των ασθενειών, αλλά και στη σχεδίαση μεθόδων που θα βοηθήσουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό και στην παροχή εξατομικευμένων υπηρεσιών υγείας.

Προϋπολογισμός: 8,2 δισεκατομμύρια ευρώ

2. Πολιτισμός, δημιουργικότητα και πολυδεκτική κοινωνία (Culture, Creativity and Inclusive Society)

Στόχοι του Cluster 2 είναι:

• Η επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων και προτεραιοτήτων σχετικά με την ενίσχυση της δημοκρατικής διακυβέρνησης και της συμμετοχικότητας των πολιτών, καθώς και την προστασία και προώθηση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς
• Η επιτυχημένη ανταπόκριση στους πολύπλευρους, κοινωνικούς, οικονομικούς, τεχνολογικούς και πολιτιστικούς μετασχηματισμούς.

Οι δράσεις συμβάλλουν στην ενδυνάμωση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά, στην ενίσχυση της διαφάνειας, της ακεραιότητας και της νομιμότητας της διακυβέρνησης, βελτιώνοντας τα επίπεδα εμπιστοσύνης των πολιτών και καταπολεμώντας τον πολιτικό εξτρεμισμό. Παράλληλα, οι δράσεις προάγουν την καλύτερη πρόσβαση και μεγαλύτερη ενασχόληση με την πολιτιστική κληρονομιά, συμβάλλοντας στην προστασία και την αποκατάστασή της.

Η έρευνα και η καινοτομία στηρίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας μέσω της συμβολής σε μία ευρωπαϊκή πολιτική που προάγει τους τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας.

Τέλος, το Cluster 2 στηρίζει τις ευρωπαϊκές πολιτικές για τη μετανάστευση και την κινητικότητα, ενώ παράλληλα προωθεί την ενσωμάτωση.

Προϋπολογισμός: 2,3 δισεκατομμύρια ευρώ

3. Πολιτική προστασία για την κοινωνία (Civil Security for Society)

Ο στόχος του Cluster 3 είναι να συμβάλλει στην προστασία της ΕΕ και των πολιτών της από το οργανωμένο έγκλημα ή τις τρομοκρατικές δραστηριότητες (συμπεριλαμβανομένου του κυβερνοχώρου) και από τις επιπτώσεις των φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών.

Σύμφωνα με το ευρωβαρόμετρο, η ασφάλεια αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες των ευρωπαίων πολιτών και συνεπώς αποτελεί προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι σύγχρονες απειλές κατά της ασφάλειας αναπτύσσονται ραγδαία και οι τεχνολογικές και κοινωνικές αλλαγές δημιουργούν σημαντική πολυπλοκότητα, αλλά ταυτόχρονα δημιουργούν ευκαιρίες για την πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση των απειλών αυτών. Η έρευνα στην ασφάλεια παρέχει τα μέσα για την αντιμετώπιση των απειλών με αποτελεσματικό τρόπο, επιτρέποντας την ανάπτυξη εξοπλισμού και γνώσης αιχμής. Τέλος, εξετάζοντας μελλοντικές απειλές, η έρευνα για την ασφάλεια αναπτύσσει σήμερα τις ικανότητες που θα χρειαστούν στο μέλλον.

Προϋπολογισμός: 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ

4. Ψηφιακές τεχνολογίες, βιομηχανία και διάστημα (Digital, Industry and Space)

Στόχοι του Cluster 4 είναι:

• Η προώθηση των βασικών τεχνολογιών ευρείας εφαρμογής, των ψηφιακών τεχνολογιών και των διαστημικών τεχνολογιών, θεμελιώνοντας το μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής οικονομίας και κοινωνίας
• Η στήριξη της ψηφιοποίησης και του μετασχηματισμού της ευρωπαϊκής βιομηχανίας
• Η συμβολή στην εξασφάλιση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής υπεροχής και της αυτονομίας σε επίπεδο τεχνολογιών και πόρων.

Οι δράσεις έρευνας και καινοτομίας του Cluster 4 συμβάλλουν στην ανάπτυξη μίας κυκλικής και καθαρής βιομηχανίας με χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα, που σέβεται τα όρια του πλανήτη και προωθεί την – χωρίς αποκλεισμούς – ανάπτυξη, μέσω της δημιουργίας υψηλής ποιότητας θέσεων εργασίας και της μεγαλύτερης συμμετοχής της κοινωνίας στη χρήση τεχνολογιών. Συνεπώς, θα συμβάλλουν στην επίλυση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή βιομηχανία, όπως η εξάρτηση σε εισαγόμενες βασικές τεχνολογίες και πρώτες ύλες, η σπανιότητα των πόρων συμπεριλαμβανομένης και της ενέργειας, καθώς και η αναντιστοιχία σε ότι αφορά τις τεχνολογικές δεξιότητες.

Προϋπολογισμός: 15,3 δισεκατομμύρια ευρώ

5. Κλίμα, ενέργεια και κινητικότητα (Climate, Energy and Mobility)

Στόχος του Cluster 5 είναι η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής με παράλληλη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των κλάδων της ενέργειας και των μεταφορών, αλλά και της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρουν οι κλάδοι αυτοί στην Ευρωπαϊκή κοινωνία. Προϋπόθεση για τη βελτίωση αυτή είναι η καλύτερη κατανόηση των αιτιών, της εξέλιξης, των ρίσκων και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, αλλά και η μετάβαση σε πιο βιώσιμα, φιλικά προς το περιβάλλον, ανθεκτικά ασφαλή, έξυπνα και ανταγωνιστικά συστήματα ενέργειας και μεταφορών.

Οι δράσεις του Cluster 5 συμβάλλουν στον τεχνολογικό, οικονομικό και κοινωνικό μετασχηματισμό που είναι αναγκαίος για να επιτευχθεί η κλιματική ουδετερότητα και διασφαλίζουν ότι η μετάβαση θα γίνει με κοινωνικά δίκαιο τρόπο, όπως έχει περιγραφεί στη μακροπρόθεσμη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Προϋπολογισμός: 15,1 δισεκατομμύρια ευρώ

6. Τρόφιμα, βιοοικονομία, φυσικοί πόροι, γεωργία και περιβάλλον (Food, Bioeconomy, Natural Resources, Agriculture and Environment)

Στόχος του Cluster 6 είναι η δημιουργία νέας γνώσης, η ενίσχυση των δυνατοτήτων και η ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων, προκειμένου να επιταχυνθεί η μετάβαση σε ένα μοντέλο αποτελεσματικής διαχείρισης φυσικών πόρων (όπως η βιοποικιλότητα, το νερό και τα εδάφη).

Για την επίτευξη του στόχου αυτού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υλοποιήσει δράσεις σχετικά με:

• Την κλιματική προσαρμογή και την κλιματική ουδετερότητα του πρωτογενή τομέα παραγωγής (γεωργία, δασοκομία, ιχθυοκαλλιέργεια και υδατοκαλλιέργεια), των αλυσίδων αξίας, των συστημάτων τροφίμων και των βιο-βασισμένων βιομηχανιών
• Τη βελτιστοποίηση των υπηρεσιών που προσφέρουν τα οικοσυστήματα, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών που βοηθούν στο μετριασμό της κλιματικής αλλαγής
• Την αντιστροφή της μείωσης της βιοποικιλότητας
• Τη μείωση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης και της ρύπανσης.

Οι δράσεις του Cluster 6 θα ωφελήσουν τους πολίτες και την κοινωνία μέσω της προώθησης ασφαλών και υγιεινών τροφίμων, της ενίσχυσης της ευημερίας, αλλά και μέσω της καλύτερης κατανόησης της καταναλωτικής συμπεριφοράς. Επιπλέον, οι δράσεις θα ενισχύσουν την ανάπτυξη δυναμικών αγροτικών και παράκτιων περιοχών και θα συμβάλουν στη δημιουργία μοντέλων διακυβέρνησης που θα βοηθήσουν στην ομαλή μετάβαση στη βιώσιμη ανάπτυξη. Σε αυτήν την κατεύθυνση, οι δράσεις του Cluster 6 συμβάλλουν στη μετάβαση σε μία ευρωπαϊκή οικονομία περισσότερο ανταγωνιστική, κυκλική και βιο-βασισμένη, κλιματικά ουδέτερη και ανθεκτική, ακολουθώντας τις διεθνείς δεσμεύσεις της Συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ.

Προϋπολογισμός: 8,9 δισεκατομμύρια ευρώ

Μέσα εφαρμογής του Πυλώνα 2

Οι δράσεις του Πυλώνα 2 υλοποιούνται κυρίως μέσω συνεργατικών έργων (δράσεις έρευνας και καινοτομίας – RIA, δράσεις καινοτομίας – ΙΑ, δράσεις συντονισμού και υποστήριξης -CSA), μέσω ευρωπαϊκών συμπράξεων Έρευνας και Καινοτομίας (European R&I Partnerships) και Αποστολών (Missions).

Ο κοινός στόχος των νέων εργαλείων (Eυρωπαϊκές συμπράξεις και Αποστολές) είναι η αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων σύμφωνα με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ, με συντονισμένο τρόπο, ενσωματώνοντας πολιτικές και ενισχύοντας τη συμμετοχή των πολιτών και τελικών χρηστών.

Αποστολές (Missions)

Ένα από τα βασικά νέα στοιχεία στον Ορίζοντα Ευρώπη είναι οι Αποστολές. Πρόκειται για φιλόδοξες, υψηλού κύρους πρωτοβουλίες που θα προωθήσουν συγκεκριμένες λύσεις για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαίοι πολίτες και η κοινωνία. Οι Αποστολές πρόκειται να πετύχουν συγκεκριμένους, μετρήσιμους στόχους μέσα σε σαφώς καθορισμένο χρονικό πλαίσιο με σημαντικές επιπτώσεις στην έρευνα, την τεχνολογία, την κοινωνία και τους πολίτες που δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν μέσω μεμονωμένων δράσεων.

Οι Αποστολές λειτουργούν ως πλαίσιο-ομπρέλα, συνδυάζοντας πόρους από περισσότερα Clusters και άλλα τμήματα του προγράμματος, ενώ θα αναπτύσσουν συνέργειες με εθνικές πρωτοβουλίες. Ο μέγιστος προτεινόμενος προϋπολογισμός είναι €600 εκατομμύρια.

Για την υλοποίηση των Αποστολών δημιουργήθηκαν 5 συμβούλια αποστολών (mission boards) για να υποστηρίξουν την συγκεκριμενοποίηση των στόχων, τη διαβούλευση με τα κράτη-μέλη, το σχεδιασμό και την υλοποίηση των Αποστολών κατά τη διάρκεια του Ορίζοντα Ευρώπη. Η επιλογή των συμβουλίων έγινε μέσω ανοιχτών προκηρύξεων. Τα συμβούλια αποτελούνται από 15 εμπειρογνώμονες, που προέρχονται από τους τομείς της καινοτομίας, της έρευνας, της χάραξης πολιτικών, της κοινωνίας των πολιτών και από σχετικούς οργανισμούς ανάλογα με την κάθε Αποστολή.

Κατά το σχεδιασμό των Αποστολών, τα συμβούλια διοργάνωσαν ανοιχτές συζητήσεις σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, κατά τη διάρκεια των οποίων ήρθαν σε επαφή με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και ευρωπαίους πολίτες, για να ακούσουν τις ανάγκες και τις προσδοκίες τους. Οι πέντε θεματικές περιοχές των Αποστολών με τους συγκεκριμένους στόχους περιγράφονται παρακάτω:

1. Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή συμπεριλαμβανομένου του κοινωνικού μετασχηματισμού (Adaptation to climate change including societal transformation)

Όνομα Αποστολής: Μία Ευρώπη κλιματικά ανθεκτική – Προετοιμασία της Ευρώπης για κλιματικές διαταραχές και επιτάχυνση της μετάβασης σε μία Ευρώπη κλιματικά ανθεκτική και δίκαιη, μέχρι το 2030.

Στόχοι μέχρι το 2030: Προετοιμασία της Ευρώπης για την αντιμετώπιση κλιματικών διαταραχών, επιτάχυνση της μετάβασης σε ένα μέλλον ευημερίας και ασφάλειας, μέσα στα πλανητικά όρια, και ανάπτυξη λύσεων σχετικά με την κλιματική ανθεκτικότητα που θα πυροδοτήσουν κοινωνικούς μετασχηματισμούς.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικές με την αποστολή, είναι διαθέσιμες εδώ.

2. Καρκίνος (Cancer)

Όνομα Αποστολής: Η καταπολέμηση του καρκίνου είναι δυνατή.

Στόχοι μέχρι το 2030: Διάσωση περισσότερων από 3 εκατομμύρια ζωών, διασφάλιση καλύτερης διαβίωσης, βελτίωση της γνώσης που έχουμε σχετικά με τον καρκίνο, καλύτερη πρόληψη, βελτίωση της διάγνωσης και της θεραπείας, υποστήριξη της ποιότητας ζωής των ανθρώπων που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο και διασφάλιση της δίκαιης πρόσβασης των παραπάνω σε όλους τους ευρωπαίους πολίτες.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικές με την αποστολή, είναι διαθέσιμες εδώ.

3. Υγιείς ωκεανοί, θάλασσες, παράκτια και εσωτερικά ύδατα (Healthy oceans, seas, coastal and inland waters)

Όνομα Αποστολής: Αποστολή Αστερίας 2030 – Αποκατάσταση των ωκεανών και των υδάτων μας.

Στόχοι μέχρι το 2030: Εξυγίανση των θαλάσσιων και γλυκών υδάτων, αποκατάσταση των υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων και οικότοπων και μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, με στόχο την προστασία των βασικών αγαθών και υπηρεσιών που η γαλάζια οικονομία μας προσφέρει.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικές με την αποστολή, είναι διαθέσιμες εδώ.

4. Κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις (Climate-neutral and smart cities)

Όνομα Αποστολής: 100 κλιματικά ουδέτερες πόλεις μέχρι το 2030 – από τους πολίτες, για τους πολίτες.

Στόχοι μέχρι το 2030: Υποστήριξη και προώθηση 100 ευρωπαϊκών πόλεων στην προσπάθειά τους για ουσιαστικό μετασχηματισμό μέχρι την κλιματική ουδετερότητα το 2030 και μετατροπή αυτών των πόλεων σε κόμβους καινοτομίας που θα ωφελήσουν την ποιότητα ζωής και τη βιωσιμότητα στην Ευρώπη.

5. Υγεία του εδάφους και τρόφιμα (Soil health and food)

Όνομα Αποστολής: Η φροντίδα των εδαφών είναι φροντίδα για τη ζωή.

Στόχοι μέχρι το 2030: Εξυγίανση τουλάχιστον 75% των ευρωπαϊκών εδαφών, ώστε να είναι υγιή για την καλλιέργεια τροφίμων, για τους ανθρώπους, τη φύση και το κλίμα. Η Αποστολή συνδυάζει έρευνα και καινοτομία, εκπαίδευση και κατάρτιση, επενδύσεις και επίδειξη καλών πρακτικών, με τη χρήση “ζωντανών εργαστηρίων” (πειράματα και ανάπτυξη καινοτομιών σε πραγματικά εργαστήρια) και “φάρων” (σημεία για την έκθεση καλών πρακτικών).

Συμπράξεις (Partnerships)

Οι Ευρωπαϊκές συμπράξεις είναι πρωτοβουλίες, όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση μαζί με εταίρους του δημόσιου ή και του ιδιωτικού τομέα δεσμεύονται να υποστηρίξουν από κοινού την ανάπτυξη και εφαρμογή ενός προγράμματος με δράσεις έρευνας και καινοτομίας. Οι εταίροι δύναται να εκπροσωπούν τη βιομηχανία, ακαδημαϊκά ιδρύματα, ερευνητικά ινστιτούτα, δημόσιους περιφερειακούς, εθνικούς ή διεθνείς φορείς και οργανισμούς της κοινωνίας των πολιτών, όπως μη κυβερνητικές οργανώσεις και ιδρύματα.

Οι συμπράξεις στοχεύουν στη συσπείρωση μίας ευρείας γκάμας φορέων που θα συνεργαστούν για να αναπτύξουν ένα κοινό πρόγραμμα συντονισμένων δράσεων έρευνας και καινοτομίας με στόχο την επιτάχυνση του πράσινου, ψηφιακού και βιώσιμου μετασχηματισμού της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και της συστημικής αλλαγής. Οι συμπράξεις επιτρέπουν την κάλυψη διαφορετικών δράσεων, όπως η χρηματοδότηση έργων έρευνας και καινοτομίας και η δημιουργία συνεργειών με εθνικά και περιφερειακά προγράμματα, ώστε να διασφαλιστεί η ευρεία εφαρμογή νέων, καθαρών τεχνολογιών και λύσεων.

Οι ευρωπαϊκές συμπράξεις στο πλαίσιο του Ορίζοντα Ευρώπη, διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες:

Κοινού προγραμματισμού (Co-programmed)

Υλοποιούνται στη βάση μνημονίων κατανόησης ή προγραμματικών συμφωνιών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ιδιωτικών ή δημόσιων εταίρων (όπως εταίροι από τη βιομηχανία, ακαδημαϊκά ιδρύματα, ερευνητικούς φορείς, μη κυβερνητικές οργανώσεις κ.ά.), όπου διευκρινίζονται οι στόχοι της σύμπραξης, οι δεσμεύσεις (οικονομικές και μη) κάθε εταίρου, οι κύριοι δείκτες επιδόσεων και επιπτώσεων, τα αναμενόμενα αποτελέσματα και οι μέθοδοι αναφοράς στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Περιλαμβάνουν, επίσης, τον εντοπισμό συμπληρωματικών δράσεων έρευνας και καινοτομίας, που εφαρμόζονται ξεχωριστά από τους εταίρους της σύμπραξης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω προγραμμάτων εργασίας (διαδικασία επιτροπολογίας).

Συγχρηματοδοτούμενες (Co-funded)

Υλοποιούνται στη βάση συμφωνιών επιχορήγησης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και μίας κοινοπραξίας εταίρων στο πλαίσιο ανοικτής προκήρυξης του Ορίζοντα Ευρώπη. Το πρόγραμμα διευκρινίζει τους στόχους της δράσης, τους κύριους δείκτες επιδόσεων και επιπτώσεων και τα αναμενόμενα αποτελέσματα, ανάλογα με τις δεσμεύσεις του κάθε εταίρου σε χρηματική συνεισφορά ή σε συνεισφορά σε είδος. Το συγκεκριμένο είδος κοινοπραξίας απευθύνεται κυρίως σε δημόσιες αρχές, αλλά μπορεί να συμπεριλάβει ιδρύματα και διεθνείς εταίρους.

Θεσμοθετημένες (Institutionalised)

Αφορούν συμμετοχή και χρηματοδότηση προγραμμάτων έρευνας και καινοτομίας που αναλαμβάνουν συγκεκριμένα κράτη-μέλη. Οι συγκεκριμένες συμπράξεις υλοποιούνται στη βάση αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σύμφωνα με τα Άρθρα 185 ή 187 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) και τον κανονισμό του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (EIT) για τις Κοινότητες Γνώσης και Καινοτομίας (KIC). Επίσης, λειτουργούν μέσω ξεχωριστών δομών που δημιουργούνται για το σκοπό αυτό. Τέτοιες συμπράξεις δημιουργούνται μόνο στην περίπτωση που άλλες μορφές ευρωπαϊκών συμπράξεων δεν έχουν καταφέρει να παράξουν ικανοποιητικά αποτελέσματα.

Κοινό Κέντρο Ερευνών (Joint Research Centre)

Η υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που παρέχει ανεξάρτητα επιστημονικά στοιχεία για τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) που χρηματοδοτείται από τον Πυλώνα 2 του Ορίζοντα Ευρώπη, αποτελεί μία εσωτερική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που υποστηρίζει τη χάραξη ευρωπαϊκών πολιτικών παρέχοντας ανεξάρτητα επιστημονικά στοιχεία καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου αυτών.

Το Κοινό Κέντρο Ερευνών αναπτύσσει και διαχειρίζεται καινοτόμα εργαλεία που προσφέρουν συσσωρευμένη γνώση και είναι διαθέσιμα στους αρμόδιους φορείς. Παράλληλα, συνεκτιμώντας το εκάστοτε πολιτικό περιβάλλον, προβαίνει σε εμπεριστατωμένες εκτιμήσεις νέων θεμάτων, τα οποία μπορεί να ανακύψουν και χρειάζεται να αντιμετωπιστούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης, μέσω του ερευνητικού και εκπαιδευτικού προγράμματος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας, το Κοινό Κέντρο Ερευνών στηρίζει τις ευρωπαϊκές προσπάθειες για την ενίσχυση της πυρηνικής ασφάλειας και προστασίας και της προστασίας από την ακτινοβολία.

Τέλος, διαθέτοντας πάνω από 50 χρόνια επιστημονικής εμπειρίας, το Κοινό Κέντρο Ερευνών ανταλλάσσει τεχνογνωσία με τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την επιστημονική κοινότητα και τους διεθνείς εταίρους, ενώ έχει παρουσία σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες (Βέλγιο, Ιταλία, Γερμανία, Ολλανδία και Ισπανία).

Ο συγκεκριμένος πυλώνας αποσκοπεί στην ενίσχυση της ικανότητας της Ευρώπης να καινοτομεί μέσα από την εναρμόνιση και διασύνδεση των ευρωπαϊκών οικοσυστημάτων έρευνας και καινοτομίας. Σημαντικά στοιχεία του Πυλώνα 3 είναι η στήριξη της ρηξικέλευθης καινοτομίας σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής της μέσω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας, η συστηματική συνεργασία των εθνικών και περιφερειακών οικοσυστημάτων έρευνας και καινοτομίας, καθώς και η ανάπτυξη Κοινοτήτων Γνώσης & Καινοτομίας (Knowledge Innovation Communities) μέσω του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ).

Προϋπολογισμός: 13,6 δισεκατομμύρια ευρώ

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας (European Innovation Council)

To European Innovation Council (EIC) βοηθάει νεοφυείς επιχειρήσεις και ερευνητικούς φορείς να αναπτύξουν εξαιρετικά φιλόδοξες ιδέες υψηλού ρίσκου και υψηλής προστιθέμενης αξίας οι οποίες δύνανται να δημιουργούν νέες αγορές διεθνώς. Στηρίζει την ανάπτυξη ρηξικέλευθων καινοτομιών χαμηλής τεχνολογικής ωριμότητας (proof of concept) μέχρι το αρχικό στάδιο της εμπορικής αξιοποίησης και την επέκταση στην Ευρωπαϊκή αγορά. Συνδυαστικά, το EIC εισφέρει κεφάλαια συμμετοχών σε επιχειρήσεις.

Μέσω του EIC προσφέρονται επιχορηγήσεις (grants) και επιχειρηματικά κεφάλαια (equity), συμβουλευτική υποστήριξη (coaching) και δικτύωση. Το 70% του προϋπολογισμού του προγράμματος προορίζεται ειδικά για τις ΜμΕ.

Προϋπολογισμός: 10,6 δισεκατομμύρια ευρώ

EIC Pathfinder

Χρηματοδοτεί επαναστατικές ερευνητικές ιδέες, οι οποίες βρίσκονται ακόμα σε χαμηλή ωριμότητα, με σαφείς προοπτικές εμπορικής αξιοποίησης. Κοινοπραξίες οργανισμών δύνανται να λάβουν  χρηματοδότηση, με τη μορφή επιχορηγήσεων (grants) από το πρώιμο τεχνολογικό στάδιο στο προ-εμπορικό στάδιο, για την ανάπτυξη πρωτοποριακών ιδεών, οι οποίες χαρακτηρίζονται από διεπιστημονική έρευνα, μεγαλεπήβολο όραμα και πρωτοποριακή τεχνολογική εφαρμογή. Επιχορηγείται το 100% των επιλέξιμων δαπανών. Οι δράσεις των Μελλοντικών και Αναδυόμενων Τεχνολογιών (Future and Emerging Technologies (FET) που υλοποιούνταν στο πλαίσιο του Ορίζοντα 2020 μετασχηματίστηκαν σε νέες δράσεις στο πλαίσιο του EIC και περιλαμβάνονται στο Pathfinder και στις μεταβατικές δράσεις (transition activities).

EIC Accelerator

Το EIC Accelerator αποτελεί την εξέλιξη του SME Instrument – Φάση 2 και προσφέρει επιχορήγηση (grant) και μεικτή χρηματοδότηση (συνδυαστικά equity financing) από το προεμπορικό στάδιο στην αγορά και την επέκταση. Υποστηρίζει υψηλού ρίσκου και υψηλών αποδόσεων ΜμΕ, οι οποίες προτίθενται να αναπτύξουν και να αξιοποιήσουν εμπορικά, υψηλής προστιθέμενης αξίας νέα προϊόντα, υπηρεσίες ακόμα και επιχειρηματικά μοντέλα, δημιουργώντας στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως, νέες αγορές ή  αναδιαρθρώνοντας ήδη υπάρχουσες, συνεισφέροντας με αυτόν τον τρόπο στην ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

Transition activities

Δράσεις που υποστηρίζουν την απρόσκοπτη μετάβαση από το εργαλείο Pathfinder στο εργαλείο Accelerator. Έργα που έχουν χρηματοδοτηθεί από το Pathfinder είναι επιλέξιμα για τη χρηματοδότηση μελέτης σκοπιμότητας και επιχειρηματικού σχεδίου, καθώς και για δράσεις περαιτέρω ανάπτυξης, ώστε να αυξηθεί η ωριμότητά τους με σκοπό την υποβολή στο  Accelerator.

Επενδυτικό Ταμείο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας (EIC Fund)

Ιδρύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΙΒ). Το Ταμείο θα παρέχει χρηματοδότηση με την μορφή equity από 500 χιλιάδες ευρώ έως 15 εκατομμύρια ευρώ σε ΜμΕ που αναπτύσσουν νέα, καινοτόμα προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, οι οποίες έχουν διακριθεί πανευρωπαϊκά στο πρόγραμμα EIC Accelerator (blended finance). Εναλλακτικά, το ταμείο θα επενδύει κατευθείαν σε καινοτόμες επιχειρήσεις και start-ups, χρηματοδοτώντας την ανάπτυξη ώριμων και εξαιρετικά καινοτόμων προϊόντων στο δρόμο για την εμπορική τους αξιοποίηση.

Ευρωπαϊκά οικοσυστήματα καινοτομίας (European Innovation Ecosystems)

Αφορά δέσμη μέτρων με στόχο τη διασύνδεση των οικοσυστημάτων έρευνας και καινοτομίας των χωρών που συμμετέχουν στον Ορίζοντα Ευρώπη. Στόχος είναι η ομοιογένεια στη λειτουργία του ευρωπαϊκού οικοσυστήματος καινοτομίας, ώστε να υπάρχει κοινή στόχευση και προγραμματισμός. Στα αναμενόμενα οφέλη συγκαταλέγονται η κοινή αντιμετώπιση προκλήσεων, η δημιουργία νέων αλυσίδων αξίας, η διάχυση και ο μετασχηματισμός της παραγόμενης γνώσης με τη συμμετοχή όλων των φορέων των οικοσυστημάτων και τέλος η  ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού.

Η ενίσχυση των ευρωπαϊκών οικοσυστημάτων καινοτομίας αναμένεται να στηριχθεί σε : α) στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης, β) ευρωπαϊκά διαρθρωτικά επενδυτικά ταμεία και γ) άλλες πρωτοβουλίες/προγράμματα, όπως το Πρόγραμμα «Digital Europe», το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας, το δίκτυο επιχειρηματικής υποστήριξης «Enterprise Europe Network», καθώς και την πλατφόρμα «Start-up Europe».

Προϋπολογισμός: 500 εκ. ευρώ

Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Καινοτομίας (European Institute of Innovation and Technology)

Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (EIT) αποτελεί ευρωπαϊκή πρωτοβουλία που ξεκίνησε το 2008 και έχει ως στόχο την έμπρακτη υποστήριξη της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας στην Ευρώπη. Χρηματοδοτείται από τον «Ορίζοντα Ευρώπη» με προϋπολογισμό 3 δις. Ευρώ για την περίοδο 2021-2027. Δραστηριοποιείται σε όλο των φάσμα της αλυσίδας καινοτομίας και επιδιώκει να φέρει σε συνεργασία την εκπαιδευτική, την ερευνητική και την επιχειρηματική κοινότητα. Σκοπός του EIT είναι να μετατραπούν οι καινοτόμες ιδέες σε προϊόντα και υπηρεσίες. Μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων, το ΕΙΤ στοχεύει στην δημιουργία νέων επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας. Δεν αποτελεί πρόγραμμα χρηματοδότησης της έρευνας ούτε υποκαθιστά προγράμματα χρηματοδότησης υποδομών, αλλά χρηματοδοτεί έργα με ξεκάθαρη επιχειρηματική προσέγγιση που θα συνεισφέρουν στη βιωσιμότητα των Κοινοτήτων Γνώσης και Καινοτομίας (Knowledge Innovation Communities-KICs).

Η λειτουργία του ΕΙΤ χωρίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες: α) την επιχειρηματική εκπαίδευση (με πλήθος προσφερόμενων μεταπτυχιακών, διδακτορικών και μεταδιδακτορικών προγραμμάτων), β) τα έργα καινοτομίας και γ) τη δημιουργία και επιτάχυνση ανάπτυξης νέων επιχειρήσεων.

Μέχρι σήμερα, το ΕΙΤ αποτελεί τη μεγαλύτερη Ευρωπαϊκή κοινότητα καινοτομίας με περίπου 3.000 εταίρους που προέρχονται από 1.570 επιχειρήσεις (συμπεριλαμβανομένων μΜΕ), 423 ακαδημαϊκά ιδρύματα, 398 ερευνητικά κέντρα, 241 πόλεις και περιφέρειες. Από το 2010 έως και σήμερα έχει δημιουργηθεί 8 KICs.

• Climate-KIC: Μετάβαση σε οικονομία εκπομπών οικονομία 
• EIT Digital:  Υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών από επιχειρήσεις και ψηφιακή μετάβαση 
• EIT Food: Τρόφιμα, βιωσιμότητα και ασφάλεια επισιτιστικής αλυσίδας 
• EIT Health: Υγεία και βιώσιμη ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας 
• EIT Energy: Βιώσιμη ενέργεια οχημάτων, δικτύων, πόλεων και μονάδες πυρηνικής ενέργειας: InnoEnergy 
• EIT Manufacturing: Βιομηχανία και μεταποίηση υψηλής προστιθέμενης αξίας (3D printing, ρομποτική, κυκλική οικονομία) 
• EIT Raw Materials: Πρώτες ύλες (βιώσιμη διαχείριση μεταλλευμάτων και ορυκτών πόρων)
• EIT Urban Mobility: Βιώσιμη αστική ανάπτυξη, αποσυμφόρηση κόμβων, μεταφορά χαμηλού αποτυπώματος ανθρώπων, αγαθών και απορριμμάτων, βιομηχανική υπεροχή 

Προϋπολογισμός: 3 δισεκατομμύρια ευρώ

Διεύρυνση της συμμετοχής και ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (Widening Participation and Strengthening the European Research Area)

Οι τρεις πυλώνες του Ορίζοντα Ευρώπη υποστηρίζονται από οριζόντια δέσμη παρεμβάσεων που αφορούν στη διεύρυνση της συμμετοχής και στην ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας με  βελτιστοποίηση των πλεονεκτημάτων και των δυνατοτήτων για μια πιο καινοτόμο Ευρώπη. Οι δράσεις αυτές θα ενισχύσουν τις προσπάθειες να φέρουν όλα τα μέρη της ΕΕ στο χάρτη της έρευνας αριστείας μέσω του προγράμματος «Διεύρυνση της συμμετοχής και επέκταση της αριστείας», καθώς και να προωθήσουν τις μεταρρυθμίσεις των Ευρωπαϊκών συστημάτων Έρευνας και Καινοτομίας.

Προϋπολογισμός: 3,4 δισεκατομμύρια ευρώ

Η οριζόντια δέσμη παρεμβάσεων αποτελείται από 2 συνιστώσες:

Διεύρυνση της συμμετοχής και επέκταση της αριστείας (Widening Participation & Spreading Excellence)

Στον Ορίζοντα Ευρώπη, η χώρα μας συγκαταλέγεται στις χώρες “widening” στο πλαίσιο της συνιστώσας “Widening Participation and Spreading Excellence”. Η Ελλάδα, ως χώρα «widening» θα έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει, από την πλευρά του συντονιστή, πληθώρα χρηματοδοτικών ευκαιριών, πέραν των παραδοσιακών δράσεων “Teaming”, “Twinning”, ” ERA Chair”, για τη μακρόπνοη σύνδεση πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων  με αντίστοιχα ιδρύματα άριστων επιδόσεων άλλων χωρών. Στόχος η αναβάθμισή τους μέσω δικτύωσης, ερευνητικής συνεργασίας και επίτευξης διαρθρωτικών αλλαγών.

Επιπροσθέτως, η Ελλάδα θα έχει την ευκαιρία να φιλοξενήσει κέντρα αριστείας, ιδρύοντας νέα ή αναβαθμίζοντας υφιστάμενα, με σημαντικό κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο στις περιφέρειες που θα τα φιλοξενήσουν.

Τι είναι το Widening Participation and Spreading Excellence

Πρόκειται για δράσεις συντονισμού και υποστήριξης (coordination and support actions – CSAs), ανοικτές σε όλα τα επιστημονικά πεδία. Βασίζονται στη μακρόπνοη σύνδεση μεταξύ πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και ερευνητικών οργανισμών χωρών “widening” με αντίστοιχους άριστους οργανισμούς “internationally leading” για τη μεταφορά τεχνογνωσίας, την καλλιέργεια της ικανότητας για καινοτομία και την εμπέδωση καλών πρακτικών. Λόγω του εμπλουτισμού του προγράμματος με πληθώρα δράσεων, κάποιες δράσεις “CSA” περιλαμβάνουν και ερευνητικό κομμάτι. Επίσης, περιλαμβάνονται και δράσεις εκπαίδευσης σύμφωνα με τον ορισμό του προγράμματος εργασίας “Marie Sklodowska Curie Actions”.

Οι δράσεις χαρακτηρίζονται από πολύ συγκεκριμένα γεωγραφικά κριτήρια επιλεξιμότητας, τα οποία καθορίζονται βάσει του εκάστοτε υπολογιζόμενου δείκτη, που αντιπροσωπεύει την ερευνητική αριστεία (composite indicator for research excellence).

Destinations

To πρόγραμμα εργασίας της συνιστώσας “Widening participation and Spreading excellence” αποτελείται από δύο Destinations (θεματικές ενότητες), οι οποίες αφορούν σε δύο διακριτούς, αλλά αλληλοσυμπληρούμενους στόχους που πηγάζουν από την ανακοίνωση της ΕΕ (communication) για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας. Συγκεκριμένα, αφορούν σε πρόσβαση στην αριστεία, στην τόνωση της «κυκλοφορίας εγκεφάλων» στις χώρες “widening”, καθώς και στην παροχή κινήτρων για παραμονή ταλέντων στα ιδρύματα των χωρών αυτών.

Destination 1 “Improved Access to Excellence”

To συγκεκριμένο “Destination” περιλαμβάνει παρεμβάσεις σε επίπεδο ερευνητικών ομάδων, ιδρυμάτων, οικοσυστημάτων και φορέων χάραξης πολιτικής χωρών “widening”, οι οποίοι, σε συνεργασία με διεθνείς άριστους εταίρους “internationally leading partners”, θα επιτύχουν αριστεία σε βιώσιμο ορίζοντα. Στο πλαίσιο αυτών των παρεμβάσεων, έμφαση θα δοθεί στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων. Περιλαμβάνεται ακόμα και δράση για μεμονωμένους φορείς, στους οποίους θα δοθεί η δυνατότητα για εμβόλιμη συμμετοχή σε υφιστάμενες δράσεις έρευνας και καινοτομίας του Πυλώνα 2 του Ορίζοντα Ευρώπη.

Περιλαμβάνονται οι εξής δράσεις:

Teaming for Excellence

Αποτελεί τη ναυαρχίδα του προγράμματος και αφορά στην ίδρυση/αναβάθμιση κέντρων αριστείας στις χώρες “widening”, υπό την καθοδήγηση τουλάχιστον ενός “internationally leading” οργανισμού και υλοποιείται ως προκήρυξη δύο σταδίων.

Σημειώνεται πως το αντικείμενο του κέντρου αριστείας πρέπει να συνδέεται με τη στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης της χώρας/περιφέρειας που θα το φιλοξενήσει. Απαιτείται η απελευθέρωση πόρων, κυρίως από διαρθρωτικά ταμεία εκ μέρους της Πολιτείας, για να παρασχεθεί ισόποση συμπληρωματική χρηματοδότηση για κτήρια και εξοπλισμό.

Βασικός στόχος είναι τα κέντρα αριστείας να αποτελέσουν «Φάρους» αριστείας και να συμβάλουν στην αλλαγή κουλτούρας προς την έρευνα και της καινοτομία των χωρών “widening”.

Το πρώτο στάδιο αφορά στην υποβολή ενός “concept note”, το οποίο θα συνοδεύεται από στρατηγικό όραμα για την επίτευξη αριστείας στην αιχμή των επιστημονικών – τεχνολογικών εξελίξεων, θα περιλαμβάνει το σχέδιο για την εξεύρεση συμπληρωματικής χρηματοδότησης, καθώς επίσης και για την επίτευξη αυτονομίας του μελλοντικού κέντρου.

Το δεύτερο στάδιο αφορά σε πιο λεπτομερή πρόταση, στην οποία παρουσιάζεται η στρατηγική για την επίτευξη αριστείας, ο αναμενόμενος κοινωνικοοικονομικός αντίκτυπος, η συμβολή του κέντρου στην αναμόρφωση/εκσυγχρονισμό των εθνικών – περιφερειακών πολιτικών έρευνας και καινοτομίας, το σχέδιο για διοικητική και οικονομική αυτονομία και η στρατηγική για την προσέλκυση και διαχείριση ανθρωπίνου δυναμικού.

Σημειώνεται πως η χρηματοδότηση από τον Ορίζοντα Ευρώπη θα καλύψει τα κόστη για την ίδρυση και υλοποίηση του κέντρου αριστείας, συμπεριλαμβανομένων λειτουργικών και δαπανών προσωπικού. 

Λόγω του ότι τα έργα θα φέρουν χρηματοδότηση από διαφορετικούς φορείς, ο τύπος δράσης για τα κέντρα αριστείας θεωρείται “synergy grant” και συνεπώς θα πραγματοποιείται κοινή αξιολόγηση, όχι απαραίτητα ταυτόχρονη, από τον Ορίζοντα Ευρώπη και από την αρμόδια εθνική χρηματοδοτική αρχή.

-Προϋπολογισμός/πρόταση: 8-15 εκατ. ευρώ. Μέχρι 10% του προϋπολογισμού του Ορίζοντα Ευρώπη, δύναται να χρησιμοποιηθεί για προπαρασκευαστικό ερευνητικό έργο.

-Διάρκεια: 6 έτη

Twinning

Αφορά την αδελφοποίηση ιδρυμάτων, δηλαδή τη συνεργασία ερευνητικών ομάδων από πανεπιστήμια ή ερευνητικά κέντρα διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών. Περιλαμβάνονται δραστηριότητες με στόχο την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών, όπως για παράδειγμα, ανταλλαγές προσωπικού (staff exchanges), επισκέψεις εμπειρογνωμόνων (expert visits) και εκπαιδευτικά σεμινάρια.

Κύριος στόχος της προκήρυξης είναι η αναβάθμιση του ερευνητικού προφίλ του εταίρου από τη χώρα “widening” μέσω της ενδυνάμωσης του υποστηρικτικού προσωπικού της έρευνας (research managers), της βελτίωσης δεξιοτήτων στη συγγραφή ανταγωνιστικότερων προτάσεων και της κοινής ερευνητικής συνεργασίας με τους “internationally leading” εταίρους της κοινοπραξίας. Οι κανόνες συμμετοχής απαιτούν ο συντονιστής της δράσης να προέρχεται από χώρα “widening” και να δημιουργηθεί κοινοπραξία με άλλους δύο “internationally leading” οργανισμούς από διαφορετικά κράτη-μέλη ή χώρες συνδεδεμένες με τον Ορίζοντα Ευρώπη.

– Προϋπολογισμός/πρόταση: 0,8-1,5 εκατ. ευρώ. Μέχρι 30% του προϋπολογισμού δύναται να κατευθυνθεί σε προπαρασκευαστικό ερευνητικό έργο με γνώμονα τη σύνδεσή του και με άλλα έργα μικρότερης κλίμακας, εντατικοποιώντας τη συνεργασία μεταξύ των εταίρων της κοινοπραξίας.

-Διάρκεια: 3 έτη

Twinning Western Balkans Special

Η συγκεκριμένη δράση εκπληρώνει πολιτικές προτεραιοτήτες, όπως διατυπώθηκαν στο «Οικονομικό και Επενδυτικό Σχέδιο για τα Δυτικά Βαλκάνια» (COM 2020/641) της ΕΕ. 

Η δράση φέρει τα ίδια χαρακτηριστικά με την δράση “Twinning”. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι ο συντονιστής προέρχεται από την περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων και συγκεκριμένα από τις κάτωθι χώρες.

Επιλέξιμες χώρες για το ρόλο του συντονιστή: Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, Κόσσοβο και Σερβία.

Σημειώνεται πως 70% των ερευνητικών δραστηριοτήτων πρέπει να πραγματοποιείται στις εγκαταστάσεις του συντονιστή.

Excellence Hubs

Πρόκειται για παρέμβαση σε επίπεδο οικοσυστημάτων καινοτομίας με βασικό κριτήριο επιλεξιμότητας τη συμμετοχή τουλάχιστον δύο τοπικών  (place-based ) οικοσυστημάτων από χώρες “widening”.  Για κάθε οικοσύστημα απαιτείται η συμμετοχή με βάση το μοντέλο «τετραπλού έλικα» από τέσσερις κατηγορίες παραγόντων: ακαδημαϊκοί φορείς (πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα), επιχειρηματικός τομέας, δημόσιες αρχές ή εντεταλμένοι φορείς και κοινωνικοί εταίροι (κοινωνία των πολιτών, πολιτισμικοί φορείς, τελικοί χρήστες, τύπος κ.ά.). 

Δεν αποκλείεται η συμμετοχή φορέων από οικοσυστήματα άλλων χωρών, με την προϋπόθεση να προσδίδουν προστιθέμενη αξία στην εκάστοτε πρόταση, όπως για παράδειγμα πρόσβαση στην αριστεία.

Κύριος στόχος είναι η προαγωγή της αριστείας σε περιφερειακό επίπεδο μέσα από συνεργατικές διαδικασίες οικοσυστημάτων καινοτομίας με διακρατικό και διατομεακό παρονομαστή. 

Η συνεργασία των οικοσυστημάτων καινοτομίας θα πρέπει να θεμελιώνεται στη βάση μακρόπνοης κοινής στρατηγικής Έρευνας και Καινοτομίας (Ε&Κ), που θα προκύπτει από εθνικές ή περιφερειακές στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης ή ευρωπαϊκές προτεραιότητες, όπως ο ψηφιακός και πράσινος μετασχηματισμός.

Οι προτάσεις πρέπει να περιλαμβάνουν σχέδιο δράσης για τα εξής:

– κοινά επενδυτικά σχέδια για την υλοποίηση της κοινής, μακροπρόθεσμης στρατηγικής Ε&Κ με γνώμονα την αιχμή των εξελίξεων

– πιλοτικά έργα Ε&Κ

– κινητοποίηση εθνικών και διαρθρωτικών πόρων για την εκπλήρωση των πιλοτικών έργων

– ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων για ερευνητές, επιχειρηματίες και λοιπούς ενασχολούμενους σε τομείς έντασης γνώσης

– διάχυση γνώσης, βελτίωση των συνεργατικών σχέσεων ακαδημίας – βιομηχανίας 

Προϋπολογισμός/πρόταση: 3-5 εκατ. ευρώ

European Excellence Initiative

Πρόκειται για παρέμβαση κυρίως σε επίπεδο πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Στόχος η αναμόρφωση και ο εκσυγχρονισμός τους, στο πλαίσιο του οράματος για «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια», ενδυναμώνοντας τη διάσταση της έρευνας και την αλληλεπίδρασή τους με το οικοσύστημα για συνεισφορά στην αντιμετώπιση κοινωνικών προκλήσεων.  

Αφορά σε δράσεις ενδυνάμωσης της διάστασης της έρευνας και της καινοτομίας των μελών της κοινοπραξίας με έμφαση στους οργανισμούς των χωρών “widening”.  Προβλεπόμενες δραστηριότητες περιλαμβάνουν βραχυπρόθεσμες ανταλλαγές προσωπικού, επισκέψεις εμπειρογνωμόνων, εκπαιδευτικές δραστηριότητες με φυσική παρουσία ή διαδικτυακά, εργαστήρια, “summer schools”, καθώς και δράσεις διάχυσης και επικοινωνίας.

Σκοπούμενος αντίκτυπος των έργων:

-δομημένη συνεργασία των μελών του δικτύου στον άξονα της έρευνας και της καινοτομίας σε συνδυασμό με την εκπαιδευτική αποστολή τους

-χειροπιαστή πρόοδος στην αναμόρφωση ιδρυμάτων

-ανάδειξη εμποδίων στη συνεργασία ιδρυμάτων και στον εκσυγχρονισμό τους

-υλοποίηση πιλοτικών δραστηριοτήτων

-απελευθέρωση πόρων εκ μέρους της Πολιτείας και προσέλκυση επενδύσεων

-προσέλκυση διεθνών ταλέντων και επίτευξη ισορροπίας των φύλων

– διευκόλυνση των συνεργειών μεταξύ του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης και του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας

Κριτήρια επιλεξιμότητας:

Δύο ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα (συμπ. ερευνητικών κέντρων) χώρας ή χωρών “widening” και τουλάχιστον δύο ιδρύματα “internationally leading” από διαφορετικά κράτη-μέλη ή χώρες συνδεδεμένες με τον Ορίζοντα Ευρώπη.  Σημειώνεται πως μπορεί να συμμετέχουν και μέλη του οικοσυστήματος εκτός ακαδημαϊκού χώρου, όπως επιχειρήσεις και κοινωνικοί εταίροι.

-Προϋπολογισμός/πρόταση: 1,5-2 εκατ. ευρώ

Support for R&I policy making in the Western Balkans

Παρέμβαση σε επίπεδο φορέων χάραξης πολιτικής με γνώμονα τα συμπεράσματα της Εκτελεστικής Επιτροπής για τα Δυτικά Βαλκάνια για την Έρευνα, Καινοτομία, Εκπαίδευση, Πολιτισμό, Νεολαία και Αθλητισμό. Πρόκειται για δράσεις με στόχο την ενίσχυση της σύγκλισης των Δυτικών Βαλκανίων στον ψηφιακό και πράσινο μετασχηματισμό, στο πλαίσιο της βιώσιμης και ανθρωποκεντρικής ανάκαμψής τους.

Η προκήρυξη απαιτεί συγχρονισμένες και ολιστικές πολιτικές παρεμβάσεις και συνέργειες μεταξύ προγραμμάτων στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων.

Αναμενόμενα αποτελέσματα:

-προσδιορισμός κοινών προτεραιοτήτων στην έρευνα και την καινοτομία (Ε&Κ)

-χρηματοδότηση κοινών έργων καινοτομίας, σχεδιασμός υποστηρικτικών δράσεων και υιοθέτηση τεχνολογικών επιτευγμάτων από την κοινωνία

 -καλλιέργεια στενότερων δεσμών μεταξύ έρευνας, καινοτομίας και φορέων για την δημιουργία οικονομίων έντασης γνώσης προς όφελος της περιοχής

-συμμετοχή στη διεθνή διαδικασία έρευνας και καινοτομίας

-σύγκλιση των Δυτικών Βαλκανίων με πολιτικές προτεραιότητες της ΕΕ

Προϋπολογισμός/πρόταση: 4-5 εκατ. ευρώ

Hop On Facility

Πρόκειται για δυνατότητα προς οργανισμούς (research-based institutions) χωρών “widening” για εμβόλιμη συμμετοχή τους σε υφιστάμενα έργα έρευνας και καινοτομίας του Πυλώνα 2 του Ορίζοντα Ευρώπη, αναλαμβάνοντας νέο/νέα tasks ή πακέτο/α εργασίας. Η αμοιβή του οργανισμού από τη χώρα “widening”, όπως και η επιπρόσθετη αμοιβή του συντονιστή, θα καλυφθεί από την ΕΕ, ενώ η σύμβαση επιχορήγησης (grant agreement) του υφιστάμενου έργου θα τροποποιηθεί.

Στόχος της δράσης αυτής είναι α) η αύξηση της συμμετοχής οργανισμών από χώρες “widening” σε θεματικούς τομείς που σημειώνουν χαμηλή συμμετοχή και β) το κίνητρο για ανάπτυξη απαιτούμενων νέων δεξιοτήτων και ικανοτήτων για τη συμμετοχή σε διεθνή συνεργατικά έργα, όπως υποστήριξη και διαχείριση έρευνας (research management), δράσεις διάχυσης και αξιοποίησης αποτελεσμάτων.

Προϋποθέσεις:

-ύπαρξη σύμβασης επιχορήγησης δράσης έρευνας και καινοτομίας του Πυλώνα 2

-απουσία οργανισμού χώρας «widening» στην κοινοπραξία-συμφωνία όλων των εταίρων για την προσχώρηση στην κοινοπραξία εταίρου χώρας “widening”

-θετική αξιολόγηση της προστιθέμενης αξίας που θα φέρει στο έργο ο επιπρόσθετος εταίρος.

Destination 2 “Attracting and mobilizing the best talents”

Το συγκεκριμένο “Destination” χαρακτηρίζεται από δράσεις με στόχο την τόνωση της κινητικότητας ερευνητών και ταλέντων (innovators) σε ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή στρατηγική “Deepening the ERA”.  Περιλαμβάνει παρεμβάσεις σε ιδρυματικό επίπεδο, αλλά και συμπληρωματικά σε επίπεδο ερευνητών, νέων και έμπειρων, με γνώμονα την ισορροπία των φύλων και την διατομεακή κινητικότητα. Τέλος, εστιάζει στην καλύτερη αξιοποίηση των υφιστάμενων ερευνητικών υποδομών και την τόνωση της συνεργασίας ακαδημίας-βιομηχανίας.

Μακροπρόθεσμοι στόχοι:

-διαρθρωτικές αλλαγές στα ιδρύματα, ώστε να προσελκύουν και να διατηρούν άριστους ερευνητές

-διασύνδεση οργανισμών

-αναστροφή του “brain-drain”

Περιλαμβάνονται οι εξής  δράσεις:

ERA Chairs

Αφορά στη σύσταση «Εδρών Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας» (ΕΧΕ) με προοπτική για επίτευξη ερευνητικής αριστείας μέσω της προσέλκυσης εξαιρετικών ακαδημαϊκών, οποιασδήποτε εθνικότητας, και της ίδρυσης νέας ερευνητικής ομάδας υπό την καθοδήγηση του “ERA Chair”.

Σκοπός είναι η προσέλκυση και διατήρηση ανθρώπινου δυναμικού υψηλής ποιότητας υπό την επίβλεψη του κάτοχου της έδρας, ο οποίος κατευθύνει και την υλοποίηση διαρθρωτικών αλλαγών για την επίτευξη αριστείας σε βιώσιμο ορίζοντα.  Ο ενδιαφερόμενος οργανισμός δύναται να εντοπίσει τον υποψήφιο «ERA Chair» χωρίς ανοικτή διαγωνιστική διαδικασία και να συνυποβάλει την πρόταση μαζί με τον οργανισμό, εντός και εκτός Ευρώπης, στον οποίο εργάζεται ήδη.

Κατά την υποβολή της πρότασης, πρέπει να περιλαμβάνεται το βιογραφικό του υποψήφιου “ERA Chair”, επιστολή δέσμευσης από τον οργανισμό που θα τον φιλοξενήσει για την αυτονομία του στην λήψη αποφάσεων που αφορούν μεταξύ άλλων, στην επίβλεψη ερευνητών, στην απόφαση για υποβολή χρηματοδοτικών προτάσεων, στην προστασία διανοητικής ιδιοκτήσιας κ.ά. H μόνιμη ερευνητική ομάδα του “ERA Chair” που θα συσταθεί εντός των πρώτων τριών χρόνων του έργου, θα πραγματοποιηθεί μέσω ανοικτής διαδικασίας.  Το 50% των μελών της ομάδας δεν πρέπει να έχει προηγούμενη σχέση με τον οργανισμό της χώρας «widening».

Ο “ERA Chair” δύναται να θητεύσει στον οργανισμό που θα τον φιλοξενήσει ακόμα και σε βάση “part-time”.

Απώτερος στόχος της δράσης είναι η προώθηση των ιδρυματικών διαρθρωτικών αλλαγών και η αυξημένη κυκλοφορία ταλαντούχων ερευνητών στους οργανισμούς χωρών “widening”.

-Χρηματοδότηση: 1,5-2,5 εκατ. ευρώ. Μέχρι 10% του προϋπολογισμού δύναται να κατευθυνθεί σε δαπάνες έρευνας.

-Διάρκεια: 5 έτη

Fostering balanced brain circulation – ERA Fellowships

Πρόκειται για δράσεις που βασίζονται στην προκήρυξη  “MSCA Postdoctoral Fellowships (MSCA-PF)” του προγράμματος εργασίας “Marie Sklodowska Curie Actiοns”.

Οι κύριοι δικαιούχοι είναι άριστοι νέοι ερευνητές οποιασδήποτε εθνικότητας και φορείς υποδοχής (host institutions) χωρών “widening”, με τους οποίους συνυποβάλουν την πρόταση.  Η συγκεκριμένη προκήρυξη προσφέρει τις παρακάτω δυνατότητες με γνώμονα την ενίσχυση της μεταφοράς γνώσης, την ανάπτυξη καινοτομίας και τη διεύρυνση των δυνατοτήτων του “ERA fellow”:

Απόσπαση (secondments)

Προβλέπεται η δυνατότητα “secondments” σε άλλο οργανισμό, εντός ή εκτός Ευρώπης, η οποία δεν θα  ξεπερνά το 1/3 της τυπικής διάρκειας τέτοιου τύπου δράσεων.

Τοποθέτηση σε μη-ακαδημαϊκούς οργανισμούς

Προβλέπεται παράταση του έργου κατά 6 μήνες στην περίπτωση που  ο “ERA fellow” επιθυμεί να θητεύσει σε μη ακαδημαϊκό οργανισμό. Αυτό το ενδεχόμενο πρέπει να περιγράφεται επαρκώς στην πρόταση και θα αποτελέσει αντικείμενο αξιολόγησης.

Δράσεις εκπαίδευσης

Προβλέπονται δράσεις για την καλλιέργεια μεταβιβάσιμων δεξιοτήτων, οι οποίες περιλαμβάνουν την ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων, διεπαφή με την κοινωνία, ανάπτυξη επιχειρηματικότητας μέσω αξιοποίησης αποτελεσμάτων και διαχείρισης διανοητικής ιδιοκτησίας. Προβλέπονται, επίσης, δράσεις εκπαίδευσης με αντικείμενο την μεγαλύτερη αναπαραγωγιμότητα της έρευνας και την εμπέδωση των πρακτικών «FAIR» της ανοικτής επιστήμης.

Career Development Plan

Αποτελεί ένα από τα πρώτα παραδοτέα των έργων, το οποίο θα εκπονηθεί από κοινού από τoν ερευνητή και τον αρμόδιο επιβλέποντα. Πέραν της έρευνας, θα περιλαμβάνει εκπαίδευση σε μεταβιβάσιμες δεξιότητες, ανάληψη διδακτικών καθηκόντων, δημοσιεύσεις, συμμετοχή σε συνέδρια και διάχυση της έρευνας στην κοινωνία.

Στόχοι της προκήρυξης:

-καλλιέργεια ερευνητικών και μεταβιβάσιμων δεξιοτήτων για καλύτερες ευκαιρίες απασχόλησης, τόσο στον ακαδημαϊκό χώρο όσο και στον μη-ακαδημαϊκό χώρο

-Καλλιέργεια ανοικτής ερευνητικής κουλτούρας η οποία θα προκύπτει από διεπιστημονική, διατομεακή και διεθνή εμπειρία

-Ανάπτυξη αναπτυξιακών και διαπροσωπικών δεξιοτήτων, ιδιαίτερα με την κοινωνία

-Αναβάθμιση του ερευνητικού προφίλ των οργανισμών υποδοχής, βελτιωμένη μεταφορά γνώσης και αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων

– Καλύτερη σύνδεση έρευνας με δραστηριότητες εκπαίδευσης

Προϋπολογισμός/πρόταση: Ανάλογα με τους απαιτούμενους ανθρωπομήνες, όπως ορίζονται στο πρόγραμμα εργασίας των δράσεων “Marie Sklodowska Curie Action”.

Fostering balanced brain circulation – ERA Talents

Η συγκεκριμένη προκήρυξη έχει αρκετά κοινά σημεία με την προκήρυξη ‘Fostering balance brain circulation – ERA Fellowships” με τη διαφορά πως αφορά σε κινητικότητα εντός του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας άλλων επαγγελματιών έντασης γνώσης, όπως υποστηρικτικό προσωπικό έρευνας, χειριστές δεδομένων, νέοι ερευνητές απασχολούμενοι σε μη-ακαδημαϊκούς φορείς κ.ά.

Στόχος είναι οι χώρες “widening” να αποτελέσουν πόλο έλξης για την παραμονή και διατήρηση ταλαντούχου ανθρώπινου δυναμικού.

Η συγκεκριμένη δράση θα ανοίξει εφόσον ολοκληρωθεί σχετική μελέτη απο την ΕΕ.

Μεταρρύθμιση και βελτίωση του ευρωπαϊκού συστήματος Έρευνας και Καινοτομίας (Reforming and enhancing the European Research and Innovation system)

Αποτελεί συνέχεια του προγράμματος «Science with and for Society» του Ορίζοντα 2020. Περιλαμβάνει συνεργατικές προκηρύξεις που εξετάζουν την περαιτέρω υιοθέτηση της ανοικτής επιστήμης, της δεοντολογίας στην έρευνα, της ισότητας των φύλων κ.ά. Στο ίδιο πρόγραμμα εργασίας συγκαταλέγονται και προκηρύξεις για τη συνεργασία χρηματοδοτικών δημόσιων αρχών με στόχο την ανάπτυξη ετοιμότητας για μεταρρυθμίσεις και συνεργασίες, όπως δράσεις ενίσχυσης διακρατικών συνεργασιών. Επίσης μέσω του εργαλείου «Policy Support Facility», τα κράτη μέλη και οι συνδεδεμένες χώρες με τον Ορίζοντα Ευρώπη που θεωρούνται «widening» έχουν τη δυνατότητα να λάβουν τεχνική βοήθεια για την υποστήριξη μεταρρυθμίσεων σε εθνικό επίπεδο.