Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας

Προδημοσιεύτηκε το πρόγραμμα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με τίτλο: «Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης επιχειρήσεων του τριτογενούς τομέα», ύψους 176,75 εκατ. ευρώ. Η πρωτοβουλία υλοποιείται στο πλαίσιο της δράσης: «Εξοικονομώ – Επιχειρώντας», με την υποστήριξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Πιο συγκεκριμένα, το πρόγραμμα έχει αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου. Αφορά στην ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων και μη κτιριακών εγκαταστάσεων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε κάποιον από τους εξής κλάδους: εμπόριο και άλλες υπηρεσίες και τουρισμός.

Το ακριβές χρονικό διάστημα υποβολής αιτήσεων θα προσδιοριστεί κατά την προκήρυξή του, η οποία αναμένεται να υπογραφεί, προσεχώς, από τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Θόδωρο Σκυλακάκη και τον Αναπληρωτή Υπουργό Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών, κ. Νίκο Παπαθανάση.

Οι δικαιούχοι

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε υφιστάμενες επιχειρήσεις -μικρές (εμπεριέχονται και οι πολύ μικρές), μεσαίες, μεγάλες και πολύ μεγάλες- που δραστηριοποιούνται στην Ελληνική Επικράτεια, σε επιλέξιμους Κωδικούς Αριθμούς Δραστηριότητας (ΚΑΔ) από τους κλάδους του εμπορίου, των υπηρεσιών, της εστίασης, της παραγωγής αρτοσκευασμάτων και γλυκισμάτων, καθώς και του τουρισμού, διαθέτουν ελληνικό ΑΦΜ και είναι ενεργές κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συμμετοχής. Ειδικότερα, για τις επιχειρήσεις στον κλάδο του τουρισμού δικαίωμα συμμετοχής έχουν εκείνες, οι οποίες, σύμφωνα με το σήμα λειτουργίας ή την υποβληθείσα γνωστοποίηση έχουν δυναμικότητα που δεν ξεπερνά τις 200 κλίνες.

Οι ενδιαφερόμενες για ενίσχυση από το πρόγραμμα επιχειρήσεις θα μπορούν να υποβάλουν μία και μοναδική αίτηση χρηματοδότησης ανά ΑΦΜ. Για την ένταξη στο πρόγραμμα, είναι απαραίτητη η υποβολή Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) ή/και Έκθεσης Ενεργειακού Ελέγχου, αναλόγως των επιλέξιμων παρεμβάσεων.

Ύψος ενίσχυσης

Το ακριβές ύψος της ενίσχυσης θα προκύπτει, λαμβάνοντας υπόψη το ποσοστό ενίσχυσης και τον μέγιστο προϋπολογισμό επιλέξιμων δαπανών.

Το ποσοστό ενίσχυσης για το σύνολο των επιλέξιμων δαπανών των επενδυτικών σχεδίων, φτάνει έως και 65%, αναλόγως του είδους της παρέμβασης (κτίρια και μη κτιριακές εγκαταστάσεις) και του μεγέθους της επιχείρησης.

Αντιστοίχως, για τον επιχορηγούμενο προϋπολογισμό (δημόσια δαπάνη και ιδιωτική συμμετοχή, άνευ ΦΠΑ) κάθε επενδυτικής πρότασης δυνητικού δικαιούχου ενίσχυσης ισχύουν τα εξής:

• δεν δύναται να υπερβαίνει το ποσό των 500.000 ευρώ για τον κλάδο του τουρισμού.
• δεν δύναται να υπερβαίνει το ποσό των 250.000 ευρώ για τους λοιπούς κλάδους

Οι επιλέξιμες δαπάνες

Οι ωφελούμενες επιχειρήσεις θα λάβουν ενίσχυση, προκειμένου να υλοποιήσουν παρεμβάσεις:

• ενεργειακής αναβάθμισης κτιριακού κελύφους, όπως θερμομόνωση, εγκατάσταση συστημάτων σκίασης,
• ενεργειακής αναβάθμισης συστήματος φωτισμού, από νέας τεχνολογίας LED, εγκατάσταση αυτοματισμών μείωσης κατανάλωσης λόγω απουσίας/παρουσίας χρηστών,
• εξοικονόμησης ενέργειας σε συστήματα θέρμανσης χώρων, όπως αντικατάσταση λεβήτων από αντλίες θερμότητας,
• εξοικονόμησης ενέργειας σε συστήματα ψύξης χώρων, όπως αντικατάσταση ψυκτών,
• εξοικονόμησης ενέργειας σε συστήματα αερισμού χώρων,
• εξοικονόμησης ενέργειας σε συστήματα ζεστού νερού χρήσης,
• εγκατάστασης συστημάτων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, όπως ηλιοθερμικά συστήματα,
• εγκατάστασης συστήματος αντιστάθμισης,
• εγκατάστασης συστημάτων αυτοματισμού, ελέγχου και διαχείρισης σε τοπικό και σε κεντρικό επίπεδο,
• αντικατάσταση ενεργοβόρου εξοπλισμού που αφορά στην παραγωγική διαδικασία των παρεχόμενων υπηρεσιών (π.χ. φούρνοι, ψυγεία)

Στο πλαίσιο του προγράμματος, χρηματοδοτούνται και υποστηρικτικές υπηρεσίες σε ποσοστό έως 7% του επιλέξιμου προϋπολογισμού και με ανώτατο όριο τις 30.000 ευρώ. Σ’ αυτές συμπεριλαμβάνονται οι παρακάτω:

• υπηρεσίες ενεργειακού ελεγκτή για κατάρτιση έκθεσης ενεργειακού ελέγχου (αρχική και τελική),
• υπηρεσίες ενεργειακού επιθεωρητή για έκδοση πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης (αρχικών και τελικών),
• ανάπτυξη και πιστοποίηση συστήματος ενεργειακής διαχείρισης, σύμφωνα με το πρότυπο ISO 50001,
• υπηρεσίες συμβούλου παρακολούθησης και διαχείρισης,
• εκπόνηση μελετών και ερευνών κάθε μορφής, οι οποίες κρίνονται απαραίτητες για την υλοποίηση της έκθεσης αποτελεσμάτων ενεργειακού ελέγχου, σχετικές με τους σκοπούς της δράσης

Σημειώνεται πως ο προμηθευόμενος εξοπλισμός θα πρέπει να είναι σύγχρονος, καινούριος, αμεταχείριστος και να περιέρχεται στην κυριότητα της επιχείρησης. Ο ΦΠΑ δεν είναι επιλέξιμος, όπως επίσης οι δαπάνες συντήρησης και επισκευής εξοπλισμού που χρησιμοποιείται, ήδη, από την επιχείρηση δεν είναι επιλέξιμες.

Ως ημερομηνία έναρξης επιλεξιμότητας δαπανών ορίζεται αυτή της δημοσίευσης της αναλυτικής προκήρυξης του προγράμματος και ως ημερομηνία λήξης επιλεξιμότητας η 30^η.7.2025.

Η διάρκεια υλοποίησης κάθε επενδυτικού σχεδίου ενεργειακής αναβάθμισης δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 15 μήνες από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης ένταξης της πρότασης.

Για κάθε επενδυτικό σχέδιο ενεργειακής αναβάθμισης που θα υποβληθεί και θα επιχορηγηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος, ο ελάχιστος ενεργειακός στόχος καθορίζεται ως εξής:

• εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας τουλάχιστον κατά 40%
• μείωση εκπεμπόμενων ρύπων (CO2) τουλάχιστον κατά 35%
• για το/α κτίριο/α ή την κτιριακή μονάδα που περιλαμβάνονται στο επενδυτικό σχέδιο ενεργειακής αναβάθμισης, θα πρέπει να επιτυγχάνεται από την υλοποίηση του σχεδίου αναβάθμισης της ενεργειακής του/ς κατηγορίας, βάσει Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) τουλάχιστον κατά δύο ενεργειακές τάξεις, σε σχέση με την υπάρχουσα κατάταξη (ή υποχρεωτικά Β+ κλάση, όταν πρόκειται για ριζική ανακαίνιση).

Υποβολή αιτήσεων

Οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να συμμετάσχουν στο «Εξοικονομώ Επιχειρώ», θα υποβάλουν όταν ενεργοποιηθεί το πρόγραμμα, αίτηση χρηματοδότησης, μέσω της ηλεκτρονικής του πλατφόρμας. Στο πρόγραμμα θα εφαρμοστεί η μέθοδος της άμεσης αξιολόγησης (First in-First out).

Η Επιτροπή αξιολόγησε θετικά το τροποποιημένο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας, το οποίο περιλαμβάνει κεφάλαιο για το REPowerEU. Το ύψος του σχεδίου ανέρχεται πλέον σε 35,95 δισ. ευρώ, με 18,22 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) και 17,73 δισ. ευρώ σε δάνεια του ΜΑΑ. Το σχέδιο καλύπτει 76 μεταρρυθμίσεις και 103 επενδύσεις.

Το κεφάλαιο για το REPowerEU αποτελείται από επτά νέες μεταρρυθμίσεις και τέσσερις επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένης της κλιμάκωσης μιας υφιστάμενης επένδυσης. Τα μέτρα αυτά θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να υλοποιήσει τον στόχο του σχεδίου REPowerEU να καταστεί η Ευρώπη ανεξάρτητη από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα πολύ πριν από το 2030. Τα μέτρα του REPowerEU επικεντρώνονται στη διευκόλυνση της ανάπτυξης περισσότερων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων του υδρογόνου και της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, και στη διευκόλυνση της ταχείας ενσωμάτωσης της ανανεώσιμης ενέργειας στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας.

Επιπλέον, η Ελλάδα πρότεινε διάφορες αλλαγές στο αρχικό της σχέδιο. Ειδικότερα, το τροποποιημένο σχέδιο περιλαμβάνει τέσσερις νέες ή ενισχυμένες μεταρρυθμίσεις στους τομείς της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και του χρηματοπιστωτικού τομέα. Το τροποποιημένο σχέδιο περιλαμβάνει επίσης τέσσερις νέες επενδύσεις, τρεις εκ των οποίων υποστηρίζονται από την ανάγκη συνεκτίμησης των ζημιών που προκλήθηκαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές και πλημμύρες που έπληξαν την Ελλάδα τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 2023.

Ειδικότερα, η Ελλάδα αποφάσισε να ανακατανείμει κονδύλια για τη χρηματοδότηση δύο επενδύσεων στην αντιπλημμυρική προστασία και την καταπολέμηση της διάβρωσης στις περιοχές του Έβρου και της Ροδόπης που επλήγησαν από δασικές πυρκαγιές. Μια άλλη επένδυση αποσκοπεί στην αποκατάσταση των σιδηροδρομικών και οδικών δικτύων που υπέστησαν ζημιές κατά τις καταστροφικές πλημμύρες στην περιοχή της Θεσσαλίας τον περασμένο Σεπτέμβριο. Το αναθεωρημένο σχέδιο περιλαμβάνει επίσης επένδυση στην αντισεισμική πρόληψη για την αύξηση της ανθεκτικότητας των υποδομών σε φυσικές καταστροφές. Τα μέτρα αυτά προορίζονται να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής και να συμπληρώσουν τα μέτρα πολιτικής προστασίας που περιλαμβάνονταν ήδη στο αρχικό σχέδιο.

Πρόσθετη ώθηση για την πράσινη μετάβαση της Ελλάδας

Το τροποποιημένο σχέδιο διατηρεί πολύ ισχυρή εστίαση στην πράσινη μετάβαση, αφού κατανέμει το 38,1 % των διαθέσιμων κονδυλίων (ποσοστό αυξημένο σε σχέση με το 37,5 % του αρχικού σχεδίου) σε μέτρα στήριξης των κλιματικών στόχων.

Ειδικότερα, οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που προστέθηκαν ή κλιμακώθηκαν πρόσφατα και περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU συμβάλλουν σημαντικά στην πράσινη μετάβαση. Συνολικά, ενισχύουν τη φιλοδοξία για απανθρακοποίηση της οικονομίας μέσω της αύξησης της ενεργειακής απόδοσης και της δυναμικότητας παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Οι μεταρρυθμίσεις αποσκοπούν στη διευκόλυνση της παραγωγής ανανεώσιμου υδρογόνου και βιομεθανίου, στη βελτιστοποίηση της χρήσης χερσαίων και θαλάσσιων εκτάσεων για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στην προώθηση της κοινοχρησίας ενέργειας και στην αύξηση της ιδιοκατανάλωσης, καθώς και στη θέσπιση νέων χρηματοδοτικών μέσων που δεν βασίζονται σε επιχορηγήσεις για την περαιτέρω στήριξη των επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης. Επιπλέον, σημαντικές επενδύσεις αποσκοπούν στη στήριξη μέτρων ενεργειακής απόδοσης, συμπεριλαμβανομένων της εγκατάστασης ηλιακών θερμοσιφώνων και των ανακαινίσεων, και στην προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για ιδιοκατανάλωση. Άλλες επενδύσεις περιλαμβάνουν την κλιμάκωση υφιστάμενου μέτρου για την αύξηση της δυναμικότητας αποθήκευσης ενέργειας, πιλοτικά έργα για την παραγωγή βιομεθανίου και ανανεώσιμου υδρογόνου και τη στήριξη υποδομών δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα. Επιπλέον, όσον αφορά τα πρόσθετα δάνεια που ζήτησε η Ελλάδα, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεσμεύονται να επενδύσουν τουλάχιστον το 38,5 % των κονδυλίων για τη στήριξη της κλιματικής μετάβασης.

Ενίσχυση της ψηφιακής ετοιμότητας και της κοινωνικής ανθεκτικότητας της Ελλάδας

Το τροποποιημένο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας εξακολουθεί να συμβάλλει σημαντικά στην ψηφιακή μετάβαση στους τομείς της συνδεσιμότητας, των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών, του ανθρώπινου κεφαλαίου και των ψηφιακών δεξιοτήτων, της ψηφιοποίησης των επιχειρήσεων και της υιοθέτησης προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών. Ενώ το μερίδιο των ψηφιακών δαπανών του τροποποιημένου σχεδίου μειώθηκε σε σχετικούς όρους (από 23,3 % σε 22,1 %), η συμβολή στην ψηφιακή μετάβαση σε απόλυτους όρους αυξάνεται σε σύγκριση με το αρχικό σχέδιο που εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 2021.

Ειδικότερα, μέρος των πρόσθετων δανείων που ζητούνται από την Ελλάδα αναμένεται να χρησιμοποιηθεί για ψηφιακές επενδύσεις σε ευρυζωνικά δίκτυα πολύ υψηλής χωρητικότητας, ψηφιοποίηση ΜΜΕ και μεγάλων επιχειρήσεων, ανάπτυξη και εγκατάσταση τεχνολογιών κυβερνοασφάλειας, προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών και άλλων τύπων υποδομών τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ), υπό το πρίσμα της δέσμευσης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων να επενδύσουν τουλάχιστον το 20,8 % των κονδυλίων σε τέτοιες παρεμβάσεις.

Η κοινωνική διάσταση του τροποποιημένου σχεδίου παραμένει φιλόδοξη, με μια εμβληματική μεταρρύθμιση του συστήματος πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, η οποία αναμένεται να αυξήσει την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, να μειώσει τις ανισότητες και να προωθήσει την πρόληψη των ασθενειών. Οι πρόσθετες επενδύσεις σε υποδομές πυροπροστασίας, αντιπλημμυρικής προστασίας και καταπολέμησης της διάβρωσης που συμπληρώνουν τα μέτρα πολιτικής προστασίας στο αρχικό σχέδιο, καθώς και τα νέα προγράμματα αναβάθμισης των δεξιοτήτων για την ένταξη των προσφύγων στην αγορά εργασίας αναμένεται επίσης να έχουν θετικό κοινωνικό αντίκτυπο.

Επιπλέον, μέσω των προγραμματισμένων επενδύσεων σε ενεργειακές ανακαινίσεις οικιστικών κτιρίων και σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που παράγονται από ενεργειακές κοινότητες, αναμένεται να ωφεληθούν πάνω από 60 000 ενεργειακά φτωχά νοικοκυριά, ενώ μέσω της επέκτασης των ικανοτήτων αποθήκευσης ενέργειας και της προκαταρκτικής επιθεώρησης της σεισμικής αντοχής των κτιρίων του δημόσιου τομέα, το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας συμβάλλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών προκλήσεων της χώρας και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Ελλάδας.

Το Συμβούλιο διαθέτει πλέον, κατά γενικό κανόνα, τέσσερις εβδομάδες για να εγκρίνει την αξιολόγηση της Επιτροπής. Η έγκριση του Συμβουλίου θα επιτρέψει στην Ελλάδα να λάβει προχρηματοδότηση ύψους 158,7 εκατ. ευρώ από τα κονδύλια του REPowerEU.

Η Ελλάδα έχει λάβει μέχρι στιγμής 11,2 δισ. ευρώ από κονδύλια του ΜΑΑ: προχρηματοδότηση ύψους 4 δισ. ευρώ και εκταμίευση των πρώτων δύο πληρωμών ύψους 7,2 δισ. ευρώ.

Η Επιτροπή θα εγκρίνει περαιτέρω εκταμιεύσεις βάσει της ικανοποιητικής εκπλήρωσης των οροσήμων και των στόχων που περιγράφονται στο αναθεωρημένο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας, που θα αντικατοπτρίζουν την πρόοδο ως προς την υλοποίηση των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων.